Waarom Mist voorspellen
Mist…voor de automobilist een ware hel, maar voor de landschapsfotograaf misschien wel het beste weersverschijnsel. In deze ultieme gids voor mist voorspellen ga ik daarom verder in op alle ins en outs.
Mist ruimt je foto op, het laat storende elementen letterlijk verdwijnen of maakt ze veel minder storend. Hierdoor kun je omgevingen die normaal te druk of chaotisch zijn simpel op de foto krijgen. Daarbij treed mist ook op als filter. Het is in staat licht te verstrooien wat voor een bijzondere gloed kan zorgen. Zeker rond zonsopkomst zorgt dit voor magische foto’s. In bossen kan dit ook zorgen voor straalvorming. Licht dat door gaten in het bladerdak valt wordt door de mist geaccentueerd en zorgt voor zogenaamde zonneharpen.
Samengevat zorgt mist voor veel meer sfeer in je foto’s al naar gelang de dikte van de mist. Het helpt om het licht optimaal uit te laten komen en geeft landschappen een extra dimensie.
Wat is mist?
Mist bestaat uit duizenden minuscule waterdruppeltjes die zo klein zijn dat ze zweven op enkele meters boven de grond. Je kunt het zien als een wolk op grondniveau. Licht wordt gebroken of weerkaatst door deze druppeltjes waardoor het zicht wordt beperkt. Als het zicht minder is dan duizend meter dan is meteorologisch gezien sprake van mist. Bij minder dan vijftig meter zicht is sprake van zeer dichte mist. Voor fotografie is dit niet ideaal maar het kan wel voor een hele mysterieuze sfeer in je foto’s zorgen. Je kunt dan echt minimalistische foto’s krijgen. Ook het bos is bij dichte mist een geschikte plek.
Soorten mist
Doordat het type mist afhangt van de hoeveelheid water druppels in de lucht, kunnen er verschillende soorten ontstaan, die verschillende mogelijkheden bieden voor natuur- of landschapsfotograven. Sommige vormen zijn geschikter voor weidse landschappen, andere beter voor het bos. Elke soort heeft zijn eigen aandachtspunten:
Mistbanken
Mistbanken zijn flarden laaghangende mist die lokaal voorkomen en zich langzaam met de wind verplaatsen. Een soort miniwolken op grondniveau dus. Ze ontstaan vaak bij water, zoals sloten, vennen en vijvers, of bij natte gebieden als het veel geregend heeft. Zodra de zon mistbanken verlicht zullen ze een warme gloed krijgen en de sfeer in je foto verhogen.
Als de mist voorkomt in een gelaagd of heuvelachtig landschap kan het voor mooie lagen in je foto zorgen waarbij delen tussen de mistbanken door komen. De heide is hier een perfect voorbeeld van in Nederland.
Grondmist
Grondmist ontstaat doordat de grondtemperatuur kouder is dan de hoger gelegen luchtlagen. Er lijkt een dun wit dekentje over de grond te zweven. Dit komt vaak voor in polders en weilanden zodra er sprake is van koude nachten waarbij de grond sterk afkoeld of in de lente als de grond nog niet is opgewarmd.
Dichte mist
Zoals eerder aangegeven is sprake van dichte mist bij minder dan 50 meter zicht. In feite is er sprake van zeer laaghangende bewolking. Als het zeer vochtig is en de luchtvochtigheid stijgt naar bijna 100% dan ontstaat dichte mist. In de lente en herfst kan het lang duren voordat de zon hier door weet te komen. Kleuren in het landschap verdwijnen net als storende elementen. Je camera heeft de neiging de foto onder te belichten bij dichte mist. Dichte mist verbergt veel van de chaos in het bos en is dus ideaal voor bosfotografie. Via de dehaze slider in Lightroom is het mogelijk om de mist iets terug te schroeven in de nabewerking
Regenmist
Regenmist ontstaat wanneer regen uit warmere luchtlagen neervalt in lagergelegen koude lucht waardoor mist wordt gevormd. Je ziet regenmist vaak verschijnen in de bergen, wanneer na een hevige regenbui de zon plots doorbreekt. Heuvels en valleien zijn dan in een laagje mist gehuld en in het juiste licht krijg je erg sfeervolle foto’s.
Aanvriezende mist
Wanneer de dauwpunttemperatuur onder het vriespunt ligt, ontstaat er aanvriezende mist of rijp. Dit soort omstandigheden zijn schaars en komen uiteraard het meest voor tijdens de winter. Landschappen met veel bomen en struiken zijn op dat moment dankbare onderwerpen. Elke twijg en tak worden immers bedekt met een laagje ijskristallen
Voorwaarden voor mist
Zoals je hierboven al kon afleiden ontstaat mist onder andere door afkoeling van vochtige lucht. Wanneer de luchttemperatuur in de buurt komt van het dauwpunt kan deze niet langer de waterdamp vasthouden. Het dauwpunt is de temperatuur waarbij de lucht met waterdamp verzadigd is, zodat er dauwvorming en nevel optreedt. Dit komt doordat warmere lucht simpelweg meer water kan vasthouden dan koude lucht.
Als er weinig tot geen wind is dan bindt het water dat vrij komt uit de afkoelende lucht zich aan zwevende stofdeeltjes in de lucht. Dit kunnen zanddeeljtes of pollen zijn, maar ook roet of fijnstof.
Hoewel mist in principe op ieder moment kan ontstaan, zijn de beste periodes ongetwijfeld het voor- en najaar, wanneer de temperatuur overdag vrij aangenaam is en het ‘s nachts flink afkoelt. Temperatuursschommelingen zijn dus interessant. Vlak voor zonsopkomst is de afkoeling het grootst en de kans op mist dus ook, maar soms kan ook ‘s avonds al mist ontstaan.
Nu we weten hoe mist ontstaat kunnen we dat koppelen aan criteria zodat we mist kunnen gaan voorspellen.
Vochtige lucht
Voor het ontstaan van mist is een hoge luchtvochtigheid nodig. Een luchtvochtigheid boven de 90% is een goede indicatie. Mist zal dus ook eerder ontstaan in de buurt van water.
Zwakke wind
Het mag niet te hard waaien, maar er moet wel een béétje wind zijn. Windkracht 2 is vaak prima voor mist. idealiter is de windsnelheid niet meer dan 7-9 km/h en zonder pieken boven de 15-20 km/h. Staat er meer wind dan is de kans op mist erg klein. Let ook op de windrichting Een westenwind vanuit zee kan bijdragen aan de aanvoer van vochtige lucht terwijl een oostenwind vaak (te) droge lucht veroorzaakt.
Onbewolkt weer
Een heldere nacht, waarin het flink afkoelt is ideaal. Dit zorgt voor een groot temperatuurverschil met de dag en dus voor condensatie. Zijn er teveel wolken, dan vindt er onvoldoende afkoeling plaats, waardoor de kans op mist aanzienlijk afneemt. Bovendien kunnen diezelfde wolken de zon tegenhouden bij zonsopkomst en de sfeer verminderen.
Temperatuur rond het dauwpunt
De temperatuur moet dalen tot dicht bij het dauwpunt. Hoe vochtiger de locatie hoe groter het verschil mag zijn. In de buurt van rivieren en bij vochtige weilanden of heide kun je dus iets eerder mist verwachten, maar verwacht bij meer dan twee graden verschil geen mist
Deeltjes in de lucht
In gebieden met veel fijnstof of pollen kan eerder sprake zijn van mist. Dit is echter niet vaak het geval in natuurgebieden en dus niet zo relevant
Mist voorspellen
Nu we weten welke criteria van belang zijn kunnen we mist gaan voorspellen. Een complicerende factor is dat de mistdikte precies goed moet zijn voor fotografie. Is er te weinig mist, dan blijft de beoogde sfeer achterwege. Is er echter te veel mist, dan zal de zon er niet (op tijd) doorheen komen, waardoor er in plaats van een mooi magisch mistsfeertje een grauwe boel ontstaat. Naarmate je vaker gaat, zul je vanzelf meer feel krijgen voor het juiste moment en de juiste plaats.
Om de criteria voor mist te monitoren zijn weerapps cruciaal. Het KNMI geeft waarschuwingen Als er dichte mist voorspeld wordt maar biedt verder te weinig informatie.
Ik gebruik zelf drie apps die de criteria voor mist weergeven aan de hand van verschillende weermodellen. Als meerdere apps geschikte criteria laten zien dan is de kans op mist groot en zet ik mijn wekker.
Clear outside
Dit is een weerapp die bedoeld is voor astrofotografie. Hij heeft echter een zeer goede grafische weergave van alle criteria die we nodig hebben. In een oogopslag zie je of de temperatuur in de buurt van het dauwpunt komt, wat de luchtvochtigheid wordt, hoeveel wind er is en wat voor soort bewolking er verwacht wordt. Vocht is voor astrofotograven niet ideaal, en die omstandigheden worden daarom met rood aangegeven. Zie je veel rood dan is de kans op mist groot. Bij echt dichte mist zal er bij Fog ook een waarde staan. Het voordeel is dat deze app ook op je pc is te raadplegen.
Weawow weather
Dit is een weerapp die gebruik maakt van de weermodellen van MET Norway. Mijn ervaring is dat deze modellen vaak een zeer nauwkeurige voorspelling geven. In de app kun je per uur de verwachtingen zien, inclusief dauwpunt en luchtvochtigheid. Ik gebruik dit vaak als 2e check om de voorspelling van Clear Outside aan te spiegelen. Geven ze beide goede waarden dan is de kans op mist groot.
Windy
Een zeer veelzijdige weerapp met meerdere lagen, waaronder een zichtlaag waardoor je realtime het zicht kan zien op verschillende plaatsten. Windy laat daarnaast aanwezige webcams zien, waardoor je ‘s morgens vanuit je bed kunt checken of er inderdaad sprake is van mist op jouw locatie. Daarnaast geeft Windy goed inzicht in windsnelheid en richting en kun je de voorspelling van meerdere weermodellen vergelijken. Via de symbooltjes kun je zien of bewolking of mist verwacht wordt. Een handig extra check bij het voorspellen
Buienradar
Een bekende weerapp die vooral bekend is van de regenvoorspelling. Hij laat helaas niet alle criteria zien, maar kent wel een mistradar laag waarin je op de kaart van Nederland het zicht gevisualiseerd ziet. Erg handig om ‘s morgens te checken of je voorspelling is uitgekomen. Let wel op dat de kaart gebaseerd is op een aantal meetpunten. Ik heb al vaak meegemaakt dat ik op basis van mijn Clear outside en Weawow voorspelling toch gegaan ben en mist aantrof ondanks dat de mistradar voldoende zicht aangaf. Zeker als je de heide opzoekt is dit vaak het geval.
Webcams
Naast Windy kun je ook op sites als Earthcam en Bekijkhetnu veel webcams in Nederland vinden die je een actueel beeld kunnen geven. Dit kan trouwens ook handig zijn voor andere weertypes.
Mistradar
Dit is een webservice van de Belgische fotograaf Bart Heirweg
Je kunt hier een abonnement nemen waarbij je een email of sms krijgt een uur voor zonsopgang voor een locatie naar keuze wanneer de omstandigheden gunstig zijn. Ik gebruik dit als extra bevestiging voor mijn eigen voorspelling.
Tips voor mistfotografie en mist voorspellen
- Als het je gelukt is om mist te voorspellen, zorg dan dat je tijdig aanwezig bent op locatie. een half uur voor zonsopgang is wel het minimum. Dat geeft je genoeg tijd de juiste spot te kiezen. In het ideale geval heb je de locatie al eerder verkend en weet je waar je wilt staan.
- Probeer met een drone boven de mist uit te komen, dit kan bijzondere plaatjes opleveren van gebouwen of bomen die door de mist heen steken. Ga hier van te voren naar op zoek. Een alternatief is fotograferen vanaf een hoger punt met een telelens om de lagen in het landschap zichtbaar te maken.
- Fotografeer in de richting van de zon voor indrukwekkende resultaten, zoek oostelijk georienteerde scenes.
- Houd je histogram in de gaten. Je camera heeft bij mist de neiging om je foto onder te belichten.
- Zorg dat je een lijstje met locaties hebt die je graag met mist zou willen fotograferen en zet die in je weerapps. Mist treed niet altijd overal tegelijk op. Zo vergroot je je kansen.
Tot slot: wat als er geen mist is
Soms zit het tegen en is je voorspelling niet uitgekomen. Dat is jammer, maar ik vind het vaak alsnog fijn om vroeg in de natuur te zijn. Als je de wind hebt meegenomen in je voorspelling is het vaak een nagenoeg windstille en kalme ochtend. Je kunt bij water dan vaak mooie reflecties vastleggen. Ook helpt het bij macrofotografie waarbij je graag weinig beweging hebt in je foto.
Ook kan het natuurlijk zo zijn dat de omstandigheden langere periodes niet ideaal zijn voor mist. ook dan is het handig om je eigen weervoorspelling te maken. Wellicht zorgen wolken voor een kleurrijke zonsopgang of ondergang. Bij de zonsopgang wil je graag wolken in Westelijke richting en een heldere lucht in het Oosten. Bij zonsondergang juist het omgekeerde. Via de eerder genoemde weerapps kun je dit in de gaten houden. Regen in de lucht zorgt vaak voor rode tot paarse kleuren. Als je van stabiel weer naar regen gaat heb je vaak mooie zonsopkomsten. Ga je juist van slechter weer naar stabiel weer dan is de avond mooi.
Comments are closed.